با سلام
امروز میخوایم در مورد یکی از مهم ترین مباحث صحبت کنیم:
منابع مطالعه برای المپیاد زیست
این مبحث یکی از بنیادی ترین مسائلی هست که یه المپیاد زیستی میتونه باهاش رو به رو بشه
مثل چی برای المپیاد زیست چی بخونم ؟ کدوم کتابارو بخونم ؟ از کجا بخونم و....
ما در این مطلب میخوایم این مسئله رو به صورت کلی بگیم و جزییاتش رو هم اگه ضروری باشه اشاره ای بکنیم
جزیی تر و دقیق تر هم ان شاء الله در آینده در مطلب های جدید توضیح میدیم.
خب اول مطالعه واسه المپیاد رو به چند بخش تقسیم میکنیم
1- مرحله اول خواندن المپیاد زیست :
در این مرحله افرادی که تازه میخوان المپیاد زیست شناسی رو شروع کنن مربوط میشه
در این مرحله شما اول باید بفهمید که اصلا زیست شناسی چی هستش ؟ چطور رشته ای هستش و یه شمای کلی تو ذهنتون از این مرحله
شکل بگیره تا بتونید راحت تر وارد مباحث المپیاد بشید.
2- مرحله دوم خواندن المپیاد زیست:
در این مرحله از مطالعه المپیاد زیست شناسی شما باید با مباحث کلی (حوزه های) زیست شناسی آشنا بشید و اونا رو به صورت کلی و با جزییات (تقریبا) کم بخونید ولی طوری بخونید که به صورت کلی رو همه مباحث تسلط نسبی داشته باشید و بتونید مثل یه زیست شناس فکر بکنید ، بتونید یه موضوع رو از چند نظر بررسی کنید و در مواردی هم جزییات رو بلد باشید یا به صورت خلاصه اگه بگم کلی نگری کنید.
این اولین و اصلی ترین مرحله ورود شما به المپیاد زیست شناسی هست ، پس باید این مرحله رو با کیفیت بخونید.
3- مرحله سوم خواندن المپیاد زیست :
شما در این مرحله از مطالعه المپیاد زیست شناسی وارد جزییات میشید (البته قبلا هم شدید ولی نه در این حد) ، در این مرحله باید حوزه ها و مباحث المپیاد زیست شناسی رو به صورت اختصاصی بخونید
ولی در حد نیاز برای المپیاد زیست دانش آموزی ، یعنی از یک سری منابع تخصصی در حد نیاز یه المپیاد زیستی میخونید که طبیعتا این مرحله رو خیلی مهم می کنه چرا که حفظ تعادل در این مرحله مهمه و باید تشخیص بدین که چه چیزایی رو باید نخونید ، بخونید ، چه چیزایی مهمن و... که البته اگه به صورت اصولی پیش برید به مشکلی بر نمی خورید ولی اگرم مشکلی پیش اومد میتونید از ما یا هر کسی که در این زمینه تخصص و تجربه داره سوال بپرسید
4- مرحله چهارم خواندن المپیاد زیست:
این مرحله شامل افرادی میشه که همه تخصصی هارو خوندن چند بار مرور کردن و در کل هرکاری که لازمه رو کردن و الان بیکارن !
در این مرحله این افراد (که معمولا کم هستن) برای اینکه از خوندن تکراری مطالب خسته نشن میان یک سری چیز ها رو با اولویت به صورت تخصصی تر
و در خارج از حد نیاز المپیاد میخونن که بیکار نمونن و از طرفی هم خسته نشن ، که البته این موضوع که کدوم مباحثو بخونن به خودشون بستگی داره (بسته به نیازشون ،
علاقه شون ، تسلطشون و... )
خب اینا چهار مرحله خوندن المپیاد بودن
اما حالا از چه کتابایی باید بخونن این مطالبو ؟
در ادامه به این بحث وارد میشیم اما قبلش یه سری پیش نیاز و... میگیم
پیش گفتار :
المپیاد زیست شناسی رو اولش که میخونید میگید بله زیست شناسی هستش و فقط زیست شناسی !
ولی اینطوریا هم نیست ! درسته که المپیاد زیست شناسی هستش ولی خود زیست شناسی از علوم های دیگه استفاده کرده که
طبیعتا شما هم باید اونارو بلد باشید
مثلا شما باید یه پیشنیاز هایی رو از ریاضی ، فیزیک و شیمی بلد باشید تا هنگام مطالعه به مشکل نخورید
البته نترسید این مباحث سنگین نیستن و اینطوری هم نیست که اول باید بلد باشید بعد بخونید
بلکه وقتی دارید میخونید خودتون میفهمید که برای بهتر فهمیدن و ... باید چه چیزایی رو بلد باشید
مثلا واسه بیوشیمی باید یه پایه ای از شیمی رو بلد باشید
تو فیزیولوژی برخی پیش نیاز ها رو از فیزیک باید بلد باشید
واسه تحلیل نمودار ها و... هم باید یه سری مطالبو از ریاضی بلد باشید
که اینکار تو سرعت یادگیری و میزان تسلط و... شما تاثیر بسزایی خواهد داشت
برای اطمینان خاطر مهم ترین مباحث ریاضی رو هم میاریم که اینارو حتما بلد باشید :
1- تحلیل نمودار (سهمی ها ، معادله های درجه 1 و 2 و تا حدودی 3 )
2- ترکیب و جایگشت و...
3- مشتق گیری
4- انتگرال (به صورت ساده )
مرحله اول :
در این مرحله پیشنهاد میکنیم کتاب های درسی زیست شناسی دوره دبیرستانو بخونید و قبلش هم حتما این مطلب رو بخونید خب چرا کتاب درسی ؟
به این علت که اولا حجمش کم هست ثانیا به صورت روان و سطحی شمارو با زیست شناسی آشنا میکنه واسه همین در مرحله اول پیشنهاد میکنیم یه نگاهی به اون کتابا بندازید
تا هرچه سریع تر و کلی تر با المپیاد زیست شناسی آشنا بشید و وارد مرحله دوم بشید
مرحله دوم :
برای مرحله دوم بهترین منابع مطالعاتی منابع زیست شناسی عمومی هستش که محبوب ترین و مهم ترین اون ها بیولوژی کمپبل هست. این کتاب یار همیشگی شما خواهد بود
از زمان شروع مطالعه تا المپیاد جهانی زیست شناسی ...! ، خب بیشتر از این نمی دونم چطوری اهمیت این کتابو بگم ولی شما یه آنالیز سطحی اگر بکنید مطمئنا میفهمید اهمیت این کتابو
این کتابو باید با دقت و عشق بخونید و تا مرحله دوم حداقل باید سه دور بخونیدش این کتاب واسه ی بقیه مراحل مخصوصا جهانی هم اهمیت فوق العاده ای داره پس دوسش داشته باشید...
و همچنین این کتاب به عنوان یه کتاب معیار هم هستش ... در ضمن تو المپیاد زیست شناسی خیلی از مدال دارا صرفا دو مرحله اول رو طی کردن ، ولی درست ، اصولی و عمیق خوندن...
ولی در این بین کتابای دیگه این هم هستن مثل سولومون ، لایف ، ریون و... و این کتاب ها رو میتونید زمانی استفاده بکنید که تو مبحثی به مشکل خوردین یا اینکه درک یه مطلبی براتون سخت بود و...
همچنین دیدن عکس ها وتصاویر داخل این کتابها هم خالی از لطف نیست و میتونه در مواقعی خیلی کمک کننده باشه
یه نکته مهم هم اینه که یکی از فصل های کمپبل ترجمه نشده و خودتون باید از تکست بخونید
همچنین معیار کمپبل جدید هست پس حتما یه نگاهی به کتاب اصلی جدید بندازید
فایلش هم اگه بگردید تو اینترنت هست ، اگه برای ما هم مقدور شد در آینده ایشالا همه فایلای مورد نیاز رو براتون آپلود میکنیم
مرحله سوم :
در این مرحله همونطوری که گفته شد باید منابع اختصاصی هر مبحث خونده بشه ما هم واسه همین این منابع رو با تقسیم بندی اوردیم که به صورت زیر هستش:
بیوشیمی :
خب برای شروع خوندن تخصصی بیوشیمی پیشنهاد میکنیم ابتدا از روی پیش نیاز ها کمی کار کنید بعد شروع کنید مثل پیوند های کوالانسی ، یونی ،، اسید و باز ، اکسایش و کاهش و...
و اما منابع :
1- بیوشیمی استرایر
2- بیوشیمی لنینجر
3- از استرایر تا لنینجر خانه زیست شناسی
اینا سه تا از معروف ترین کتاب ها برای این زمینه ( در المپیاد زیست شناسی دانش آموزی ) هستن در مورد خوندن هم پیشنهاد من اینه که جلد اول رو از لنینجر بخونید جلد دوم رو از استرایر همچنین توجه داشته باشید که تحقیق کنید ترجمه و چاپ کدوم انتشارات بهتر هست بعد اقدام به خرید کنید ، منظور از بهتر هم به معنی اینه که شما طرز بیان و... کدوم رو میپسندید و...
فقط دقت داشته باشید که زیاد رو مطالب بسیار حفظی و ... مانور ندید و مطالب رو بر اساس اهمیتشون وسواس به خرج بدید. که اهمیتشون رو هم که توضیح دادم قبلا که چطور باید بفهمید
زیست شناسی سلولی مولکولی :
1- آلبرتس
2- لودیش
3-امیری
4- the problem book: the cell
اینا هم 4 تا از معروف ترین ها هستن سلولی البرتس رو حتما به انتشاراتش توجه کنید و اونو سعی کنید بفهمید و زیاد به حفطیاتش گیر ندید کتاب لودیش خیلی حفظی هست و توصیه بنده اینه که اول البرتس رو بخونید بعد اگه نیاز دونستید صرفا بعضی از مباحثشو رو خوانی کنید و در کل از اهداف المپیاد خارج هست این کتاب (تا حدودی) کتاب زیست شناسی سللولی مولکولی اقای امیری هم کتاب خیلی خوبی هستش مخصوصا سوالات اخر فصلش که توصیه اکید میشه که حل کنید و دقیت کنید که مسیر های سلولی نیاز به حفظشون نیست کتاب the problem book هم واسه حل سوال هستش که راستیتش خودم از سوالاتش حل نکردم ولی میگن که بعضی مسائلش خیلی خوبه (the problem book برای همون کتاب the cell البرتس هست)
نکته مهم در مورد سلولی اینه که مهم نیست چقدر و چنتا مطلب میخونید !
حتی میتونم بگم که خود کمپبل هم کافی هستش !
صرفا تو سلولی مهم توانایی حل مسئله هستش و خوندن کتابای بالا هم به همین خاطر
و اینکه مباحثش به چشمتون خورده باشه هستن و اینکه کمک میکنه سر جلسه استرس نگیرید
ژنتیک :
کلاسیک :
1- کتاب ژنتیک از دیدگاه حل مسئله ساسان امینی
2- ژنتیک کلاسیک رضا شاهنظر
3- مفاهیم و مسائل ژنتیک ولنیتز
4- اصول و مسائل ژنتیک استانسفیلد (صرفا مسئله هاش)
خب مهمترین چیز تو ژنتیک کلاسیک اینه که توانایی حل مسئله بالایی رو داشته باشید و اگه اوایل نتونستید مسائلو حل کنید و... اصلا نگران نباشید چون چیزی نیست که تو یه شب به دست بیاد
3 تا اولی رو توصیه میکنم کامل بخونید (هنگام حل مسئله ها سعی کنید به پاسخنامه نگاه نکنید ) اگه باز هم احساس کردید که جای پیشرفت دارید و... میتونید از مسائل استانسفیلد هم استفاده کنید
مولکولی :
1- گریفیث
2- واتسون
این مبحث ، زیاد در اولویت نیست
البته به معنی بی اهمیت بودن نیست
به دلیل اینه که شما اگه مراحل رو خوب پیش اومده باشید و ... آنچه که ازش لازم بوده رو قبلا خوندید
ولی اگه خودتون نیاز میدونید بخونید (اون فصلایی که نیاز هست رو)
گیاهی :
شامل اناتومی گیاهی ، فیزیولوژی سیستماتیک و... هست که به صورت کلی اینا هستن :
1- زیست شناسی گیاهی ریون (خوب پوشش میده مباحث گیاهی رو)
2- رست
3- ریخت شناسی و تشریح گیاهی چلبیان
4- فیزیولوژی گیاهی تایز
5- سیستماتیک گیاهی سیمپسون
6- الفبای گیاه شناسی پور جعفری
7- زیست شناسی گیاهی الهه علوی
8- زیست شناسی برای المپیاد زیست شناسی ، مجید علی نوری
خب زیست گیاهی ریون تقریبا کامله و اگه تونستید حتما بخونیدش مخصوصا جلد سومش رو زیست گیاهی رست درسته کتاب قدیمی هستش ولی خیلی خوبه حتما بخونیدش و واسه المپیاد زیست شناسی خیلی کمکتون میکنه اگرم نتونستید حداقلش اینه که همه عکساشو نگاه کنید ریخت شناسی چلبیان هم خیلی کتاب خوبیه تو برنامه قرار بدید اهسته و پیوسته تا جایی که میتونید بخونیدش فیزیولوژی گیاهی تایز هم به نظرم اگه خوندید فتوسنتزشو بخونید و بقیه فصلاشو نخونید چون اختلاف نظر در موردش زیاده (اکثرا طراحای المپیاد زیست شناسی نظرات متفاوتی با این کتاب دارن) بقیه مباحث رو از کتب دیگه بخونید (حتی فتوسنتزش رو هم اگه نخونید مشکلی پیش نمیاد ولی مفیده) سیستماتیک گیاهی هم صرفا 4-5 فصل اول کتابو بخونید و بقیش لازم نیست به جز فصل 9 کتاب که اونم تو دوره واسه آزمایشگاه مفید هستش و به نظر فصل 9 رو بزارید برای اولویت های اخر دو کتاب اخری هم کتابای خوبی هستن و یه جورایی جمع و جور و خلاصه و پینهاد میشه که بخونیدشون و از جمع و جور ترین منابع المپیاد زیست شناسی هستن
از بین اون کتابا هم اگه میخواید یه کتاب کامل و کوچیک داشته باشید که همه چیو خیلی خوب توضیح داده باشه کتاب آقای علی نوری هست ، انصافا کتاب خیلی خوبیه و معلومه خیلی براش زحمت کشیدن.
جانور شناسی:
1- هیکمن (بقیه منابع توصیه نمیشن )
در مورد جانور شناسی در اول سعی کنید که کمپبلو خوب بخونید بعدش هم هیکمن فصول اولش که زیست عمومی هست و میتونید که نخونیدشون و مهم ترین بخش هیکمن بخش بی مهرگانش هست مهره داران همون کمپبل کافیه ولی اگه دلشوره ای دارید که نکنه کافی نباشه و... میتونید بخونید ولی اولویتتون بی مهره گان باشه.
فیزیولوژی :
1- فیزیولوژی گایتون
2- فیزیولوژی برن و لوی
3- فیزیولوژی جانوری مویز
4- فیزیولوژی پورنبی و پایداری
در مورد فیزیولوژی ابتدا بهتره که جلد اول گایتون و بخش های اخر جلد دوم رو بخونید (در واقع مباحث دارای اولویت رو بخونید که شامل غشا ، عصب ، عضله ، قلب ، گردش خون ،
مایعات بدن ، کلیه ، سلول های خونی ، تنفس ، هورمون ) بقیه مباحث هم در اولویت دوم و سوم قرار میگیرن بعد خوندن گایتون بعضی فصل ها رو بهتره دوباره از روی برن بخونید مثل غشا ، گردش خون ، تنفس
و برای جمع بندی کلی هم کتاب اقای پورنبی حتما پیشنهاد میشه مخصوصا اگه بتونید سوالات اخر فصلشو حل کنید در مورد فیزیولوژی جانوری هم مویز خوبه که البته بهتره در اولویت های بعد قرار بگیره
اکولوژی :
1- بوم شناسی کرم الدینی
2- اکولوژی کوشا پایداری
کمپبلو خوب بخونید و بعدش اینارو همچنین اگه پایه ریاضی (مشتق و... ) قوی داشته باشید
تو درک کتاب اقا پایداری کمک زیادی میکنه (بدون اونا هم میشه ها ولی بهتره در کل بلد باشید)
رفتار شناسی :
1- اکولوژی رفتار کربز
2- رفتار شناسی کرام الدینی
خب رفتارشناسی شیرین ترین مبحث زیست شناسی هستش از نظر بنده و توصیه بنده این هست که با علاقه بخونید همچنین برای بهتر شدن میتونید روش های محاسبه خویشاوندی رو یاد بگیرید قبل اون فصلایی که نیاز هست که این کار لذت خوندن این کتابو بیشتر میکنه در ضمن فصل ترجمه نشده کمپبل هم یادتون نره
آمار زیستی:
1- مبانی آمار زیستی شاهنظر
برای آمار زیستی همین کتاب کافی هستش به نظر من و اگه این کتابو خوب بخونید و سوالاتش رو کاملا حل بکنید ، تا حد زیادی روی مبحث آمار مسلط میشید و مشکلی در این مبحث براتون باقی نمی مونه.
در ضمن در کمپبل های ترجمه شده در مورد این مبحث زیاد صحبت نشده ولی در ویرایش های جدید این مبحث موجود هست. (واسه همین میگیم بعد خوندنش یه سری به فایل ویرایش جدیدش هم بزنید )
مرحله چهار :
در این مرحله همونطوری که گفتم میتونید کتاب ها و مباحثو خودتون انتخاب کنید مثلا میتونید گریفیث رو کامل بخونید ، کتاب های بافت شناسی ، جنین شناسی ، بیوشیمی های تخصصی تر ژنتیک تخصصی تر یا مثلا میتونید فیزیولوژی های جانوری سطح بالاتر و... بخونید بالاخره دستتون بازه و شما در این مرحله مطمئنا یه المپیادی قوی هستید و می تونید با کمک گرفتن از یک مشاور کاری کنید که بازدهی مرحله چهارم هم بالاتر بره
اینا منابع لازم برای المپیاد زیست شناسی بودن که اگه درست و حسابی و با کیفیت و کامل خونده بشن شما رو خیلی بالا میبره در زمینه المپیاد ، در ضمن همه مطالب اینجا به روز میشن و سعی میکنیم مطالبمونو کامل و به روز نگه داریم.
و اما اینکه این منابعو از کجا خرید کنید به خودتون بستگی داره ولی خودم ترجیحا منابع خودم رو از
سایت اف بوک سفارش میدادم .
در ادامه همچنین پیشنهاد میکنم بقیه مطالبمون رو هم بخونید و به پیج اینستاگراممون هم سر بزنید؛
سوال و انتقاد و... هم داشتید مطرح کنید؛
موفق و پیروز باشید .
Keywords :المپیاد - المپیاد زیست - المپیاد زیست شناسی - منابع المپیاد - چرا المپیاد - نحوه مطالعه برای المپیاد - چگونه المپیاد بخوانیم - المپیاد چیست - چگونه در المپیاد زیست موفق شویم -biology - olympiad - biology olympiad - IBO - IrBO - بایولی - iranian biology olympiad - نمونه سوالات المپیاد زیست - نمونه سوال المپیاد - مشاوره در مورد المپیاد زیست - منابع المپیاد زیست شناسی
سلام
ممنون میشم بگید که برای شروع از هفتم با سطح خوب چه کتاب هایی را اول بخوانیم